سرطان قابل درمان نیست اما می‌توان یک قدم جلوتر از آن گام برداشت

مردم همیشه در مورد این گروه از بیماری‌های بسیار گسترده و پیچیده مانند تنها یک بیماری صحبت می‌کنند و بی صبرانه مشتاق شنیدن خبری مبنی بر یافتن درمان آن هستند.

حقیقت این است که بسیاری از محققان بر این باورند که سرطان هرگز درمان نخواهد شد. به عنوان مثال تلاش برای ایجاد تنها یک درمان برای سرطان می‌تواند شبیه تلاش برای ایجاد یک درمان برای ایدز، افسردگی یا آنفلوانزا باشد. ما در حال پیشرفت در طراحی درمان برای سرطان‌های خاص هستیم اما این بیماری به سرعت سازگاری پیدا کرده و با تکامل بالا از نابودی به وسیله چنین داروهایی رهایی می‌یابد.

در ادامه مطلب با بیونت همراه باشید

این فرآیند چالش بزرگی را پیش رو قرار می‌دهد. بعضی از بهترین درمان‌ها پیش از به وجود آمدن مقاومت و تنها برای مدت کوتاهی عملکرد خواهند داشت. اما فهم چگونگی مقاومت می‌تواند به ما در شکست دادن آن کمک کند.

یکی از روش‌هایی که طی آن مقاومت را بررسی می‌کنیم مطالعه رده‌های سلولی می‌باشد. اینها سلول‌هایی هستند که از بیماران گرفته شده و در شرایط آزمایشگاهی زنده نگاه داشته می‌شوند. این سلول‌ها که به وسیله یک محلول قندی تغذیه شده و در فلاسک‌های پلاستیکی نگهداری می‌شوند با انسان مبتلا به بیماری بسیار تفاوت خواهند داشت. اما به سرعت و به آسانی می‌توانند به ما کمک کنند تا بفهمیم یک سرطان چگونه کار کرده و رفتارش با تغییر یک ژن یا پروتئین چه تغییری می‌کند و همچنین تاثیر داروها بر روی آنها چگونه خواهد بود.

بعضی از رده‌های سلولی در حضور دائمی ‌یک داروی خاص رشد داده می‌شوند. بیشتر سلول‌هایی که به این صورت کشت داده شده‌اند خواهند مرد اما تعدادی زنده مانده و پس از مدتی این سلول‌های مقاوم جمع آوری می‌شوند. این فرآیند درست مانند اجتماع مجدد گروه‌های مقاوم به جا مانده پس از شکست خوردن کل ارتش می‌باشد.

رده‌های سلولی که بدین طریق پس از مدتی مقاومت را کسب کرده اند بسیار قیمتی هستند زیرا اتفاقاتی که در آن بیمار نسبت به درمان مقاومت پیدا می‌کند را شبیه سازی می‌کنند. این گروه به ما کمک می‌کنند تا بفهمیم چگونه سلول‌های سرطانی هنگام به وجود آمدن مقاومت، تغییر می‌کنند و همچنین می‌توانیم عملکرد دارو‌های جدید را هنگام به وجود آمدن این مقاومت آزمایش کنیم.

اما ارزشمندترین تحقیق هنگامی‌ است که بیمار پس از جراحی با شرکت کردن در آن و اهدا تومور موافقت کند. این بدان معنی است که می‌توانیم بررسی کنیم سرطان افرادی که به دارو پاسخ می‌دهند با افرادی که مقاومت دارویی پیدا کرده اند چه تفاوتی خواهد داشت.

بعضی از سرطان‌ها با روشن کردن پروتئین‌های خاص هنگام احساس خطر، مقاومت پیدا می‌کنند. یکی از این پروتئین‌ها PI3K می‌باشد که هنگام حمله به سلول سرطانی به وسیله دارو فعال می‌شود. هنگامی ‌که PI3K فعال می‌شود، پروتئین‌های دیگری در پایین دست خود را فعال می‌کند که به سلول در بقا در شرایط پر استرس کمک می‌کنند. یکی از آنها باعث افزایش تولیدات سلولی می‌شود، دیگری به منبع خون سالم بدن نفوذ کرده تا مواد مغذی را فراهم کند و یکی دیگر می‌تواند پیغام‌هایی را که در زمان پیری سلول را به سمت خودکشی می‌برند مهار کند.

داروها برای مهار کردن چنین چرخه‌های واکنشی طراحی می‌شوند. به عنوان مثال، سال گذشته نتیجه یک تحقیق بالینی (clinical trial) نشان داد که دارویی به نام Afinitor می‌تواند مقاومت ایجاد شده به وسیله PI3K را با مهار کردن یکی از مواد شیمیایی این مسیر خنثی کند.

یکی دیگر از روش‌هایی که سرطان‌ها از مرگ به وسیله داورها جلوگیری می‌کنند، استفاده از پروتئین‌های پمپ می‌باشد. یکی از این پروتئین‌ها به نام P-gp برای حفاظت از ما در مقابل بیماری‌ها تکامل یافته است. عملکرد طبیعی آن، پمپ کردن عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها به خارج از سلول می‌باشد پیش از آنکه بتوانند ما را بیمار کنند.

دانشمندان برای سالیان درازی است که به دنبال مهار عملکرد P-gp هستند اما این کار بدون آسیب رساندن به بیمار امکان پذیر نیست. این در حالی است که هر تحقیقی که کاملا به نتیجه نیز نرسیده باشد می‌تواند ما را یک قدم به سمت جلو هدایت کند. مقاله ای که در مجله BMC Cancer به چاپ رسید گزارش کرد که داروی جدیدی کشف شده که می‌تواند مقاومت به شیمی ‌درمانی ایجاد شده به وسیله P-gp را خنثی کند. آزمایشات بیشتری نیاز است پیش از اینکه بتوانیم این دارو را بر روی بیماران استفاده کنیم اما نتایج این تحقیق امیدوار کننده است.

بعضی از انواع سرطان‌ها همیشه راهی را برای فرار و زنده ماندن پیدا می‌کنند اما ما باید امید داشته باشیم زمانی خواهد رسید که این مکانیسم‌های مقاومتی را شناسایی کرده و با درمان‌های و دارو‌های جدیدی اقدامات موثرتری را انجام بدهیم. ما در دهه‌های گذشته با ابداع داروهای هدفمند که تاثیر جانبی شیمی ‌درمانی را ندارند پیشرفت خیره کننده‌ای را کسب کرده ایم و این پیشرفت در زمینه بهتر شدن زندگی بیماران با گذشت زمان جلوتر خواهد رفت. آینده پر از چالش خواهد بود و از طرفی امیدوار کننده نیز می‌باشد.

منبع: BMC Cancer