سلول هایی که برای مقابله با باکتری ها تحریک شده اند می توانند به ویروس ها نیز مقاوم شوند

مطالعه ای جدید مشخص کرد روتاویروس هایی مانند تصویر بالا ممکن است به دفاع ضد باکتریایی ما حساس باشند

ویروس ها حقه های متعددی به کار می برند تا از سیستم ایمنی بدن ما فرار کرده و ما را بیمار کنند اما حالا دانشمندان از ترفند جدیدی برای مقابله با آنها پرده برداری کرده اند. محققان کشف کردند سلول های متعهد برای مقابله با باکتری ها، می توانند برای حمله به ویروس ها نیز به کار روند، حتی اگر سلاح های لازم برای مقابله با آنها را نداشته باشند. دکتر Andrew Gewirtz ایمنی شناس دانشگاه ایالتی جرجیا در آتلانتا می گوید:

" این فرآیند شبیه دادن چوب بیس بال به مدافعان در زمین فوتبال است."

این یافته از یکی از رازهای واکسیناسیون پرده برداشته و همچنین می تواند منجر به یافتن راه های جدیدی برای مقابله با بیماری های عفونی شود. سلول های بدن به صورت یکسان به باکتری ها و ویروس ها پاسخ نمی دهند. آنها ژن های متفاوتی را روشن کرده و ترکیبات متفاوتی از مواد ناقل شیمیایی و مولکول های دفاعی، آزاد می کنند. به همین دلیل بود که Gewirtz و همکارانش از نتایج آزمایشی که ۶ سال پیش انجام داده بودند شگفت زده شدند. این محققان به دنبال آزمایش امکان فعال سازی سیستم دفاعی ضد باکتریایی بدن با استفاده از تزریق فلاژلین (flagellin: پروتئینی از دم یا تاژک است که برای تحرک باکتری به کار می رود) بودند. نتایج تحقیق آنها مشخص کرد تزریق فلاژلین موثر است و موش ها پس از دریافت دوز کشنده "باکتری های روده آسیب رسان" زنده می مانند.

نتایج شگفت انگیز هنگامی به دست آمد که گروه Gewritz موش ها را با یک عامل ایجاد اسهال ویروسی در کودکان به نام روتاویروس آلوده کردند. اگرچه این ویروس ها تاژک ندارند اما تزریق فلاژلین به این جوندگان پیش از برخورد با عامل بیماری زا منجر به ایجاد مقاومت در آنها میشد.

در تحقیق جدید این گروه که نتایج آن جمعه ۲۳ آبان در مجله Science به چاپ رسیده است Gewirtz و همکارانش دلیل این مشاهده را کشف کردند. محققان مشخص کردند که دو مولکول شناسایی کننده عامل بیماری زا برای تشخیص فلاژلین به سلول کمک می کنند. هنگامی که سلول ها فلاژلین را شناسایی کردند دیگر سلول ها را تحریک می کنند تا اینترلوکین ۲۲(IL-22) و اینترلوکین ۱۸ (IL-18) (که پیام رسان های مولکولی دخیل در ایجاد پاسخ دفاعی هستند) را ترشح کنند. این فرآیند به احتمال زیاد به کشتن مهاجم های باکتریایی کمک می کند اما چرا این کار بر علیه ویروس ها موثر است؟

جواب می تواند در عملکرد روتاویروس ها نهفته باشد که به سلول های روده کوچک حمله می کنند. IL-22  منجر به مقاومت بیشتر سلول های روده نسبت به تهاجم ویروسی می شود در حالی که IL-18 با تحریک سلول های آلوده شده به سمت خود کشی از گسترش ویروس جلوگیری می کند. در نتیجه هنگامی که این دو مولکول فعال شدند آنها علاوه بر باکتری ها با روتاویروس نیز مقابله می‌کنند. در حقیقت تزریق IL-22 و IL-18 به موش منجر به فعال سازی تاثیر ضد ویروسی مشابهی همانند فلاژلین می شود.

Gewritz معتقد است که این مکانیسم کارامد خواهد بود، زیرا فرآیندی نیست که ویروس به آن عادت کرده باشد. روتاویروس ها برای حمله به سیستم دفاعی ضد ویروسی تکامل یافته اند اما نمی توانند پاسخ فعال شده به وسیله فلاژلین یا ترکیب IL-22 و IL-18 را تحمل کنند. دکتر Roger Glass ویروس شناس پژوهشکده ملی سلامت Bethesda در Maryland می گوید:

"این یک فرضیه کاملا مستند می باشد. این گروه بر روی تمام پاسخ های ممکن کار کرده است."

دکتر Robert Sabat از دانشگاه پزشکی برلین ابراز داشت:

" این دفاع ضربدری که نویسندگان مقاله به آن اشاره کرده اند غیر منتظره است، زیرا همیشه خلاف این واقعه رخ می دهد. به عنوان مثال  آلودگی های ویروسی ریه معمولا بیماران را نسبت به آلودگی های باکتریایی حساس تر می سازند نه مقاوم تر."

دکتر Glass می افزاید:

" این نتایج می تواند رازی که در مورد دو واکسن جدید روتاویروسی که  در دهه اخیر تولید شده اند را برملا سازد. این واکسن ها حاوی ویروس ضعیف شده می‌باشند و در کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای در حال توسعه (که روتاویروس سالانه ۴۰۰۰۰۰ کودک را از بین می برد) تاثیر بیشتری دارند. کودکان کشورهای در حال توسعه به احتمال زیاد با باکتری های دارای تاژک بیشتری پیش از واکسیناسیون برخورد می کنند. در نتیجه سلول های آنها روتاویروس های درون واکسن را پیش از اینکه بتوانند ایجاد ایمنی کنند از بین خواهند برد."

محققان معتقدند این کشف نمی تواند تاثیر بسزایی بر روی مرگ و میر ناشی از روتاویروس در جهان داشته باشد. تجویز IL-22 و IL-18 به کودکان در کشورهای در حال توسعه عملی نمی باشد زیرا امکانات پزشکی در این کشورها محدود است. در عوض در کشورهای در حال توسعه ترکیب این دو می تواند برای کودکان و بزرگسالانی که سیستم ایمنی آنها به دلیل درمان سرطان یا بیماری‌هایی مانند ایدز ضعیف شده است و افرادی که به آلودگی روتاویروسی حساس هستند مفید واقع شود.

دکتر Sabat یادآور می شود که محققان تحقیقات بالینی را در زمینه IL-22 و IL-18 در بیماران سرطانی به پایان رسانده اند. IL18 دارای اثرات جانبی از جمله تب، استفراغ و دشوار شدن تنفس می باشد. این در حالی است که ترکیبی از IL-22 و دوز پایین IL-18 می تواند به خوبی تحمل شود. IL-22 و IL-18 می تواند کاربرد های دیگری نیز داشته باشد. دکتر Gewirtz اظهار داشت:

" فکر می کنیم سیستمی که گسترش داده ایم می تواند برای دیگر آلودگی های ویروسی نیز کاربرد داشته باشد."

او و همکارانش در حال آزمودن این ترکیب دوتایی برای ایجاد مقاومت نسبت به گستره ای از ویروس ها شامل نوروویروس ها (یک عامل بیماری زا که معمولا در کشتی های تفریحاتی شیوع پیدا می کند) می‌باشند.

منبع: Science