بدن ما به عوامل بیماری زا به دو صورت اصلی پاسخ می دهد. یکی از آن ها که در طی سالیان دراز مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است "مقاومت (resistance)" می باشد که در آن بدن به عوامل بیماری زا حمله کرده و تعداد آن ها را کاهش می دهد. روش دیگر که به میزان کمتری شناخته شده "سازگاری (tolerance)" است که در آن، بدن سعی می کند آسیبی را که به وسیله عامل بیماری زا ایجاد شده به حداقل برساند. در مطالعه ای که بر روی یک گروه بزرگ سوییسی از بیماران آلوده به HIV انجام شد، دید امیدوار کننده‌ای در مورد اینکه چرا بعضی از افراد در مقابل HIV بهتر مقاومت می کنند به دست آمده است.
نویسندگان این مقاله دریافته اند که بخشی از تفاوت سازگاری بین افراد مختلف، به وسیله ژن هایی که به ارث می رسد مشخص می شود و ژن هایی که بر روی سازگاری به HIV تاثیر می گزارند با ژن های مقاومت متفاوت هستند. این گروه که به وسیله دکتر Roland Regoes سرپرستی می شود یافته های خود را در مجله PLOS Biology به چاپ رسانده اند.
ویروس HIV دارای خصوصیات منحصر به فردی است که موجب می شود بدن انسان نتواند به خوبی با آن مقابله کند. پس از اولین برخورد با بیماری، ویروس در یک جمعیت از سلول های سفید خون به نام سلول‌های CD4+ T تجمع می یابد. تعداد ویروس ها (مقدار لحظه ای ویروس set-point viral load) پس از چند ماه از آلودگی می تواند برای سنجش مقاومت (اینکه چگونه یک فرد با ویروس مقابله می کند) به کار رود. در آلودگی HIV مقدار مقاومت قابل سنجش است (هرچه کندتر سلول‌های CD4+ T را از دست بدهیم به بیماری سازگاری بیشتری داریم). این واقعه همزیستی بین انسان و ویروس می تواند سال ها به طول انجامد اما هنگامی که تعداد سلول‌های CD4+ T کمتر از مقدار حیاتی شود (کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر خون) سیستم ایمنی بدن لطمه دیده و حامل HIV به بیمار AIDS با امکان مرگ تبدیل می شود.
کلید این نکته ممکن است در مطالعه ای که از سال ۱۹۹۸ بر روی گروهی از بیماران در سوئیس شروع شده و تا کنون ادامه دارد، قرار داشته باشد. این مطالعه گسترده شامل بیش از ۳۰۰۰ فرد مبتلا به HIV می باشد که در آن ها مقدار لحظه ای ویروس و سرعت از دست رفتن سلول‌های CD4+ T اندازه گیری شده است. این دو مقدار می تواند برای سنجش همزمان مقاومت و سازگاری و ترکیب آن ها با داده های ارزشمند جمعیت شناسی و ژنتیکی در همان فرد به کار رفته و به محققان اجازه بررسی در زمینه سازگاری را بدهد.
اولین سؤالی که پرسیده شد این بود که آیا سن و جنس در این رابطه دخیل هستند؟ به طور میانگین دانشمندان متوجه شدند که زنان و مردان به طور یکسانی در مقابل HIV سازگاری نشان می دهند اما افراد مسن سازگاری کمتری داشته و بیماری در یک فرد ۶۰ ساله تقریبا دو برابر یک فرد ۲۰ ساله پیشرفت می کند.
محققان سپس به بررسی عوامل ارثی موثر در سازگاری به HIV پرداخته اند. آن ها به تفاوت های ژنتیکی که در مقاومت HIV شناخته شده بودند پرداختند و در جستجوی این بودند که آیا این عوامل با سازگاری نیز در ارتباط است یا خیر؟ پاسخ این پرسش بسیار تاثیر گذار بود
"نه"
و تایید کننده تفاوت دو واقعه زیست شناسی مقاومت و سازگاری بود.
اگرچه به نظر می رسد تنها یک ژن که در مقاومت تاثیر دارد، در سازگاری نیز موثر باشد. ژن HLA-B که پروتئینی را رمز می کند که در شناسایی عوامل بیماری زا به وسیله سیستم ایمنی نقش داشته و دارای اشکال ژنی متفاوت در بین افراد می باشد. اگرچه بعضی از این اشکال ژنی به عنوان عامل مقاومت یک فرد به HIV شناسایی شده اند، محققان متوجه شدند که شکل های دیگر همان ژن با سازگاری ارتباط دارند. در نتیجه مشخص شد که این عامل کلیدی در سیستم ایمنی بر روی مقاومت و سازگاری موثر است اما به روش های متفاوت.
با وجود اینکه به طور شگفت آوری همانند مطالعات قبلی ارتباطی بین مقاومت و سازگاری یافت نشد اما به نظر می رسید که در این بررسی گسترده ناقلین HIV، سازگاری و مقاومت می توانستند مستقل بوده یا با هم همکاری داشته باشند.
نویسندگان این مقاله ادعا می کنند که این یافته ها می توانند دانش ما را در زمینه چگونگی سازگاری میزبان با بیماری افزایش دهد و درهای جدیدی را به روی درمان بیماری بگشاید. نکته جالب توجه دیگری که در خصوص سازگاری (بر خلاف مقاومت) مشخص شد، این بود که سازگاری دلیلی برای تکامل است. یکی از عواقب مقاومت نسبت به یک ویروس به صورت طبیعی یا با مصرف دارو این است که ویروس ها تاکتیک های تهاجمی را گسترش می دهند تا بتوانند مکانیسم مقاومت را دور بزنند. در حالی که سازگاری ویروس برای هر دوی ویروس و میزبان قابل توجه می باشد و در نتیجه در طی تکامل تغییری نخواهد کرد.
تحقیقی که در اینجا بحث شد قدم اولیه در بررسی مکانیسم سازگاری در انسان ها می باشد. هنگامی که ما نحوه عملکرد سازگاری را متوجه شویم در موقعیتی قرار می گیریم تا بتوانیم آن را دستورزی کنیم و به افراد مبتلا به HIV عمر طولانی تر و راحت تری بدهیم.
منبع: PLOS Biology